โรคหนึ่งที่อาการของโรคถูกเข้าใจผิดจากคนทั่วไปอย่างมากคือ โรคอารมณ์สองขั้วหรือโรคไบโพล่าร์ (bipolar disorder) โดยตัวโรคถูกเข้าใจผิดว่าต้องเป็นคนขี้หงุดหงิด ขึ้น ๆ ลง ๆ เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ซึ่งจริง ๆ อาการหลักของไบโพล่าร์ไม่ใช่อย่างที่หลายคนคิดกัน และอารมณ์หงุดหงิด เหวี่ยงขึ้นลงเร็วแรงก็มักพบได้บ่อยกว่ามากในโรคซึมเศร้า

โรคไบโพล่าร์เป็นโรคจิตเวชที่พบโอกาสเกิดไม่ได้สูงนัก เฉลี่ยราว ๆ 0.7-1% ของคนทั้งหมด (เปรียบเทียบกับโรคซึมเศร้าที่มีสัดส่วนการเกิดราว ๆ 5-10% หรืออาจมากกว่า) โดยตัวโรคไบโพล่าร์มีการดำเนินโรคเป็นแบบรอบ ๆ ซึ่งประกอบไปด้วยรอบของภาวะซึมเศร้า (depressive episode) และรอบของภาวะอารมณ์ดีเกินกว่าปกติ (manic episode)

โดยช่วงที่มีภาวะซึมเศร้า ผู้ป่วยจะมีอารมณ์เศร้าเบื่อท้อ ไม่มีความสุขกับสิ่งที่ทำ พลังงานลดลง เฉื่อยชา มองคุณค่าในตนเองลดลง หรือมีความรู้สึกไม่อยากมีชีวิตอยู่ เหมือนในโรคซึมเศร้า (depression) แต่ในช่วงที่มีภาวะอารมณ์ดีเกินกว่าปกติติดกันเป็นวัน ๆ จนถึงเป็นสัปดาห์ ผู้ป่วยจะมั่นใจตนเองมากเกินกว่าปกติ มีพลังล้นเหลือ ทำสิ่งต่าง ๆ มากมาย อาจทำกิจกรรมที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ใช้เงินฟุ่มเฟือยไปกับการลงทุน (บางคนใช้เงินช้อปปิ้ง หรือซื้อของชิ้นใหญ่เกินตัวจนเกิดปัญหาหนี้สินในภายหลัง) มีอาการพูดมาก พูดเร็ว นอนน้อย เป็นต้น ในบางคนอาจมีอารมณ์หงุดหงิดเป็นอารมณ์เด่น (กร่าง) แต่ต้องมาพร้อมกับอาการต่าง ๆ ข้างต้น รวมทั้งความเชื่อมั่นในตนเองที่ล้นเหลือจนผิดปกติไปด้วย โดยจากการศึกษาพบว่าอาการของภาวะซึมเศร้าเป็นอาการที่พบในผู้ป่วย bipolar ได้บ่อยกว่าอาการของภาวะ mania

สาเหตุของโรคอารมณ์สองขั้วยังไม่ทราบแน่นอน แต่จากการศึกษาพบว่าพันธุกรรมมีส่วนอย่างมากในการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคนี้ ในส่วนของการรักษาประกอบไปด้วยการรับประทานยาคุมอารมณ์ เพื่อช่วยให้อารมณ์ไม่แกว่งมากจนเกินไป ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เป็นวงจรประจำวันที่สม่ำเสมอมากขึ้น (ทำงาน เข้านอน ตื่นนอนเป็นเวลา และนอนให้พอ) ร่วมกับมีวิธีในการจัดการความเครียดที่เข้ามากระทบใจ เช่น มีที่ปรึกษาเวลาไม่สบายใจ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ได้ทำงานอดิเรกที่ชอบ ฯลฯ ก็จะสามารถทำให้ตัวโรคถูกควบคุมจนสงบและสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้เป็นปกติสุขเหมือนคนทั่วไป

รศ.นพ.ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร